شالوده‌های شهری و مناسبات قدرت از فروپاشی افشاریه تا مرگ کریم‌خان زند

شکل‌گیری و رشد مناطق شهری یکی از نمادهای اصلی شکوفایی اقتصادی محسوب می‌شود. در آستانة ورود به قرن نوزدهم میلادی که سیر تحولات جهانی سرعت فزاینده‌ای یافته بود و نقش شهرها با عناصر فعال اقتصادی در این زمینه بیش از سایر گروه‌های اجتماعی به چشم می‌خورد، جامعة ایران در دل یک مرحله از بحران‌های داخلی فرو رفت که نه‌تنها به توقف کامل فرایند نقش-سازی شهرها در عرصه‌های مختلف سیاسی و اقتصادی انجامید بلکه نشان داد هنوز عناصر پر تحرک ایلیاتی، کنشگران اصلی صحنه‌های سیاسی هستند و مراکز شهری به نوعی بایستی هم‌چنان تابعیت‌پذیری خود را از ساختار ایلیاتی حفظ کنند. به همین دلیل جایگاه شهرها، به تأمین‌کنندة نیازهای اقتصادی عناصر مدعی قدرت تقلیل یافت. نوشتار حاضر ضمن بررسی تأثیر چالش‌های نظامی بر مراکز شهری، نگرش‌های کریم‌خان زند به مقولة شهر را نیز مورد توجه قرار داده است.